Dưa hấu là một trong chín loại trái cây Việt Nam đủ điều kiện được xuất khẩu sang Trung Quốc thông qua các kênh chính thức. (Ảnh minh họa)
NDO - Xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt hơn 3,7 tỷ USD vào năm 2019, giảm 1,9% so với năm 2018, nguyên nhân chủ yếu là do số lượng xuất khẩu và doanh thu giảm mạnh ở thị trường Trung Quốc, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
Mặc dù Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu rau quả hàng đầu Việt Nam năm 2019, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này trong 11 tháng đầu năm 2019 đã giảm 13,2% so với cùng kỳ năm 2018. Sự suy giảm đến từ việc Trung Quốc thắt chặt nhập khẩu thông qua các kênh không chính thức , gây ra những thay đổi lớn cho một số mặt hàng xuất khẩu nông sản của Việt Nam, bao gồm cả trái cây và rau củ.
Ngoài ra, nhiều nhà sản xuất và doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn bối rối trước các tiêu chuẩn và quy định mà Trung Quốc đã đặt ra cho sự linh hoạt để xuất khẩu sang Trung Quốc thông qua các kênh chính thức. Cụ thể, các quy định liên quan đến truy xuất nguồn gốc và đăng ký diện tích trồng nông sản và đăng ký của các nhà sản xuất bao bì và nhãn của sản phẩm và những vấn đề liên quan khác.
Đặc biệt, một số loại trái cây xuất khẩu sang Trung Quốc phải đáp ứng các quy định cụ thể, bao gồm việc vận chuyển dưa hấu phải sử dụng lưới xốp và mít được bọc trong giấy kraft hoặc chứa trong hộp carton có in thông tin truy xuất nguồn gốc. Chuối phải được đặt vào hộp giấy hoặc túi nhựa có mã xuất xứ được in thông tin truy xuất nguồn gốc. Cho đến nay, chỉ có chín trái cây Việt Nam đủ điều kiện được xuất khẩu sang Trung Quốc thông qua các kênh chính thức, đó là thanh long, dưa hấu, chôm chôm, xoài, vải thiều, nhãn, chuối, mít và măng cụt.
Trong bối cảnh xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc giảm, rau quả Việt Nam chứng kiến giá trị xuất khẩu tăng lên tại các thị trường khó tính trong năm 2019.
Đáng chú ý, xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang Mỹ đạt 137,7 triệu USD trong 11 tháng đầu năm 2019 (chiếm 4% tổng xuất khẩu rau quả của Việt Nam), tăng 9,2% so với cùng kỳ năm 2018. Trong khi đó, xuất khẩu rau quả sang Hàn Quốc được báo cáo ở mức 119,4 triệu USD (chiếm 3,5%), tăng 14,2%; sang Nhật Bản ở mức 112,4 triệu USD (chiếm 3,3%), tăng 14,4%; và đến Hà Lan ở mức 73,8 triệu USD (chiếm 2,2%), tăng 34,8% so với cùng kỳ năm 2018.
Có sáu loại trái cây Việt Nam được xuất khẩu chính thức sang Mỹ, bao gồm vải thiều, thanh long, xoài, vú sữa, chôm chôm và nhãn. Việt Nam cũng đã đưa thành công bốn loại trái cây vào thị trường Úc, đó là vải thiều, xoài, thanh long và nhãn.
Chúng ta có thể thấy rằng xuất khẩu rau quả của đất nước chúng ta đang tiến triển theo một hướng mới và bền vững. Tuy nhiên, số lượng trái cây và rau củ xuất khẩu sang các thị trường khó tính hiện chiếm một tỷ lệ rất nhỏ.
Ngành rau quả vẫn còn nhiều việc phải làm để đạt doanh thu xuất khẩu mục tiêu trên 4 triệu USD vào năm 2020. Trước hết, Việt Nam cần thực hiện đầy đủ các yêu cầu từ Trung Quốc để thúc đẩy xuất khẩu nông sản Việt Nam chính ngạch sang thị trường này. Nông dân, doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cần nâng cao nhận thức về các yêu cầu của Trung Quốc để tạo ra những thay đổi cần thiết trong sản xuất và kinh doanh với tầm quan trọng lớn gắn liền với chất lượng và truy xuất nguồn gốc của sản phẩm.
Đây cũng là cơ hội để thúc đẩy sự phát triển và xuất khẩu bền vững của ngành rau quả của nước ta. Ngoài ra, Việt Nam nên xây dựng các chiến lược cụ thể để nhanh chóng tăng thị phần tại các thị trường khó tính của Mỹ và châu Âu. Sau khi được chấp nhận, rau quả Việt Nam sẽ có thêm "hộ chiếu" chất lượng, tạo điều kiện thuận lợi để chiếm lĩnh các thị trường khác trên thế giới.
Mỗi bắp ngô ngọt tại Việt Nam chỉ có giá trung bình từ 5-7 nghìn đồng/bắp, nhưng khi xuất khẩu sang Hàn Quốc, giá bán tại các siêu thị bình quân khoảng 180 nghìn đồng (quy ra tiền Việt).
Năm 2019 vừa khép lại - một năm chưa đạt kỳ vọng với nhiều DN XK thủy sản Việt Nam. Thuế chống bán phá giá tôm tại thị trường Mỹ 0% cho 31 DN XK tôm Việt; CPTPP có hiệu lực và nhiều Hiệp định tự do thương mại (FTA) được ký kết hứa hẹn mang về các ưu đãi thuế quan... Tuy nhiên, những thuận lợi này chưa đủ mạnh để nhiều DN thủy sản vượt qua những rào cản lớn lao khác từ thị trường XK.