HỢP TÁC VỚI DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN: ĐIỂM TỰA TIÊU THỤ NÔNG SẢN BỀN VỮNG

Chế biến dứa tại Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, thành phố Tam Điệp. (Ảnh: Thùy Dung/TTXVN)

Không chỉ Ninh Bình, ở nhiều địa phương khác, sự hợp tác với những doanh nghiệp chế biến được xem là điểm tựa vững chắc của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ nông sản.

Bà Vũ Thị Hà cho biết bà ký kết với Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO) theo hình thức khoán sản lượng sản phẩm trên mỗi ha và được mua với giá cố định dù giá thị trường biến động ra sao.

Khi thu hoạch, sản lượng vượt so với nhận khoán nhờ thâm canh tốt, năng suất cao thì bà hoàn toàn có quyền tự quyết định bán tiếp cho công ty theo giá thỏa thuận hoặc tiêu thụ ra bên ngoài.

Không chỉ yên tâm về đầu ra, khi sản xuất, bà còn được công ty hỗ trợ về giống, phân bón và kỹ thuật canh tác. Bởi vậy, dù ký kết hợp tác 20 năm, nhưng hiện gia đình bà Vũ Thị Hà chưa có định hướng thay đổi cây trồng hay không hợp tác với doanh nghiệp. Bởi từ khi hợp tác, gia đình bà luôn yên tâm sản xuất, đảm bảo thu nhập và hiệu quả.

Xã Quang Sơn có trên 3.500ha sản xuất chủ đạo là cây dứa, mía, chuối và cây chè. Những năm gần đây, người dân đều bỏ cây mía vì không hiệu quả, giá thấp, đầu ra ký kết với các nhà máy phập phù.

Giờ đây diện tích sản xuất của địa phương được nông dân chủ yếu trồng dứa cung cấp nguyên liệu cho DOVECO.

Ông Lê Văn Thi, Tổ trưởng Hợp tác xã Quang Sỏi, xã Quang Sơn cho biết hợp tác xã có 100 hộ trồng chủ lực cây dứa, ký kết với DOVECO.

Người dân xã Quang Sơn, thành phố Tam Điệp, thu hoạch dứa. (Ảnh: Thùy Dung/TTXVN)

Công ty đầu tư giống, phân bón, tiêu thụ sản phẩm, kỹ thuật canh tác. Còn nông dân chỉ làm đúng theo quy trình kỹ thuật và giao sản phẩm đúng theo hợp đồng.

Như vậy, khi hợp tác với doanh nghiệp, nông dân hoàn toàn yên tâm về sản xuất, không phải lo về vốn, khoa học kỹ thuật và tuyệt đối không lo đầu ra.

Cũng từng trải qua sản xuất không có ký kết với doanh nghiệp, ông Lê Văn Thi cho biết có lúc thị trường tiêu thụ tốt, nhưng đôi khi lại bị tư thương ép giá.

Hầu hết khi vào vụ, gặp biến cố về dịch bệnh, thời tiết khó khăn là bị tư thương ép giá chứ chưa nói đến khó khăn về thị trường tiêu thụ.

Nhưng giờ đây, khi liên kết với doanh nghiệp, doanh nghiệp sẽ đưa ra kế hoạch sản xuất cho hợp tác xã. Nông dân chỉ tuân thủ theo đúng kế hoạch và kỹ thuật để có sản phẩm đúng thời điểm.

Hiện kế hoạch của doanh nghiệp là có sản phẩm quanh năm nên hợp tác xã rải vụ ra trồng mới liên tục để đáp ứng đủ nguồn nguyên liệu theo hợp đồng.

Với sự yên tâm, chắc chắn và hiệu quả trong sản xuất khi có hợp đồng liên kết với doanh nghiệp như vậy, ông Lê Văn Thi cho biết thời gian tới hợp tác xã sẽ chuyển đổi các diện tích cây trồng cho hiệu quả không cao, chưa có ký kết với doanh nghiệp sang sản xuất có hợp đồng với doanh nghiệp.

Nhìn lại những sự vụ ở một số địa phương cũng như một số mặt hàng đã từng phải kêu gọi giải cứu, ông Phạm Ngọc Thành, Phó Tổng giám đốc Công ty DOVECO cho rằng giải pháp quan trọng hàng đầu là nắm bắt được tín hiệu thị trường.

Hoạch định, quy hoạch sản xuất phải theo định hướng thị trường, nhu cầu thị trường, gắn liền với chế biến và nhu cầu của doanh nghiệp. Nông dân không nên tập trung sản xuất theo xu hướng thị trường là khi thấy giá cao thì ồ ạt trồng dẫn đến cung vượt cầu.

Trên cơ sở là chia sẻ, hợp tác nên DOVECO đã có những thành công nhất định trong liên kết sản xuất và tạo được vùng nguyên liệu với diện tích ổn định cho các nhà máy.

Thành công này chính là việc đơn vị đã đầu tư toàn bộ đầu vào, chuyển giao quy trình kỹ thuật và cam kết bao tiêu sản phẩm theo giá trong hợp đồng nên bà con đang gắn bó chặt chẽ với công ty.

Trong quá trình triển khai cũng có những khó khăn nhất định như nông dân chưa nắm được quy trình sản xuất nên chất lượng đôi khi chưa đảm bảo, hoặc cũng có xảy ra bị phá vỡ hợp đồng... nhưng về lâu dài, nông dân cũng đã nhận thấy hiệu quả mang lại khi hợp tác với doanh nghiệp.

Không chỉ liên kết sản xuất với nông dân ở Ninh Bình, để đáp ứng nhu cầu chế biến cho 3 nhà máy ở Ninh Bình, Gia Lai, Sơn La với nhu cầu từ 20.000-25.000 ha tạo nguồn nguyên liệu cho mỗi nhà máy, DOVECO luôn phải tìm kiếm, mở rộng diện tích sản xuất bằng cách liên kết sản xuất.

Cũng là một trong những doanh nghiệp đi đầu trong chế biến sản phẩm nông sản, ông Nguyễn Lâm Viên, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Vinamit cho rằng nông dân vừa là địa chủ vừa là tá điền.

Nông dân có thể cho doanh nghiệp thuê đất và lại làm thuê cho doanh nghiệp. Thay vì nông dân bán vườn đó cho thương lái thì bán cho doanh nghiệp và sản xuất theo cách của doanh nghiệp.

Để xây dựng vùng nguyên liệu cho mình, Vinamit đã liên kết trực tiếp với nông dân với phương pháp "nông nghiệp chia sẻ": chia sẻ rủi ro, chia sẻ thành công cùng nông dân.

Với nông nghiệp chia sẻ khi hai bên cùng “win-win” thì nông dân mới cảm thấy an toàn, ông Nguyễn Lâm Viên chia sẻ.

Sấy chanh tẩm mật ong để xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. (Ảnh: Minh Hưng/TTXVN)

Với những doanh nghiệp chế biến có sự đầu tư lớn thì sẽ am hiểu và linh hoạt về thị trường nhất. Nhưng đồng hành với doanh nghiệp thì nhà nước cần định hướng để làm sao doanh nghiệp có được vùng nguyên liệu tốt, ổn định; có bộ phận đầu tư nghiên cứu thị trường, thông tin hỗ trợ định hướng cho doanh nghiệp và nông dân, ông Phạm Ngọc Thành kiến nghị.

Với bài toán giảm thiểu rủi ro trong tiêu thụ, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cũng cho rằng câu chuyện tiêu thụ nông sản là phải xác định thị trường, sản xuất theo tín hiệu thị trường.

Việc xác định, dự báo thị trường đó chính là từ cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp. Họ mang thông tin đó về cho nông dân theo từng hiệp hội ngành hàng.

"Ngày xưa chúng ta thường hỗ trợ đầu vào, nhưng ngày nay phải kích hoạt đầu ra thì mới đảm bảo đầu vào. Nếu chúng ta chỉ lo hỗ trợ đầu vào mà không có đầu ra thì sẽ dẫn đến sự ùn ứ, giá trị sản phẩm không cao. Việc kích hoạt được đầu ra để định hướng sản xuất nông sản hướng đến sản phẩm sạch, dựa trên tài nguyên, văn hóa thì sẽ xây dựng được thương hiệu," Thứ trưởng Lê Minh Hoan chỉ ra.

Để tạo ra những vùng nguyên liệu đủ lớn, tạo được sự hấp dẫn cho doanh nghiệp đầu tư, Thứ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, các địa phương cần thoát ly ra khỏi giới hạn về địa giới hành chính và nhìn ra bên ngoài để cùng nhau tạo ra cụm liên kết ngành hàng ở bất cứ địa phương nào có cùng sinh thái sản xuất để từ đó hình thành hệ sinh thái ngành hàng./.